دلایل هوا گرفتن رادیاتور و علائم نیاز به هواگیری
یکی از مشکلات متداول در سیستم‌های گرمایشی خانگی این است که رادیاتورها به‌طور یکنواخت گرم نمی‌شوند؛ معمولاً بخش پایینی داغ است اما قسمت بالایی سرد باقی می‌ماند. این مسئله در بیشتر مواقع به‌دلیل وجود هوای محبوس در مدار گرمایشی رخ می‌دهد. هرچند هواگیری راه‌حل ساده‌ای برای رفع این مشکل است، اما شناخت دلایل هوا گرفتن و تشخیص علائم آن اهمیت زیادی دارد. اگر بدانید چرا رادیاتور هوا می‌گیرد و چه نشانه‌هایی دارد، می‌توانید به‌موقع اقدام کنید، از مصرف بیهوده انرژی جلوگیری نمایید و از خرابی‌های پرهزینه در آینده پیشگیری کنید.
چرا رادیاتور هوا می‌گیرد؟
هوا گرفتن رادیاتور پدیده‌ای است که معمولاً در بیشتر خانه‌ها پس از مدتی استفاده از سیستم گرمایشی رخ می‌دهد. یکی از دلایل اصلی آن ورود هوا در هنگام نصب یا تعمیرات لوله‌کشی است؛ زمانی که سیستم تازه راه‌اندازی یا تعمیر می‌شود، مقداری هوا در مدار باقی می‌ماند و با گذشت زمان در بالای رادیاتورها جمع می‌شود. دلیل دیگر، وجود نشتی‌های کوچک در اتصالات یا لوله‌هاست. حتی اگر نشتی به‌قدری جزئی باشد که قطره‌ای آب روی زمین نریزد، باز هم می‌تواند به مرور هوا را وارد سیستم کند.کیفیت پایین آب مدار گرمایشی نیز نقش مهمی دارد. آبی که املاح و رسوبات زیادی داشته باشد، باعث تشکیل حباب و ایجاد گاز درون سیستم می‌شود. از طرف دیگر، پر و خالی کردن مکرر مدار گرمایشی، به‌ویژه در ساختمان‌هایی که چند بار در سال سیستم خاموش و روشن می‌شود، احتمال هوا گرفتن رادیاتورها را بیشتر می‌کند. در برخی موارد هم ایراد در اجزای اصلی پکیج یا موتورخانه، مثل منبع انبساط یا پمپ، منجر به مکش هوا و ایجاد این مشکل می‌شود.به طور خلاصه، هواگیری فقط یک راه‌حل موقت است و تا زمانی که علت اصلی ورود هوا به سیستم برطرف نشود، این مشکل ممکن است دوباره تکرار شود. بنابراین شناخت دلایل، اولین قدم برای جلوگیری از بروز دوباره آن است.
علائم هوا گرفتن رادیاتور
اگر رادیاتورهای شوفاژ هوا گرفته باشند، نشانه‌های مشخصی دارند که با دقت به آن‌ها می‌توان مشکل را به‌راحتی تشخیص داد:
1. گرم نشدن یکنواخت رادیاتور
• رایج‌ترین علامت این است که بخش پایینی رادیاتور داغ و بخش بالایی سرد باقی می‌ماند.
• دلیل آن این است که هوا به‌طور طبیعی به سمت بالا حرکت می‌کند و مانع از گردش آب گرم در قسمت بالایی رادیاتور می‌شود.
2. شنیدن صداهای غیرعادی از رادیاتورها یا لوله‌ها
• گاهی هنگام روشن بودن سیستم، صدای قل‌قل، شرشر یا هیس‌هیس شنیده می‌شود.
• این صداها ناشی از حرکت حباب‌های هوا در مدار گرمایشی هستند.
• هرچه حجم هوا بیشتر باشد، این صداها بلندتر و آزاردهنده‌تر می‌شوند.
3. کاهش محسوس گرمایش اتاق‌ها
• وقتی رادیاتور هوا گرفته باشد، گرما به‌طور کامل به فضا منتقل نمی‌شود.
• حتی اگر پکیج یا موتورخانه روی دمای بالایی تنظیم شده باشد، اتاق دیرتر گرم می‌شود یا اصلاً به دمای مطلوب نمی‌رسد.
4. افزایش مصرف انرژی
• هوا در مدار گرمایشی مانند یک مانع عمل می‌کند و پکیج مجبور است بیشتر کار کند تا به دمای تنظیم‌شده برسد.
• نتیجه این است که مصرف گاز بالا می‌رود، اما باز هم گرمایش مطلوبی ایجاد نمی‌شود.
5. افت مکرر فشار در پکیج یا موتورخانه
• وقتی هوا در سیستم جمع شود و شما مجبور به هواگیری مداوم باشید، فشار مدار معمولاً کاهش پیدا می‌کند.
• افت فشار مداوم می‌تواند نشانه ورود مداوم هوا یا نشتی جزئی باشد.
6. سرد شدن یک یا چند رادیاتور خاص در خانه
• در بعضی موارد، همه رادیاتورها به‌خوبی گرم می‌شوند اما یکی یا دو عدد همیشه مشکل دارند.
• این حالت معمولاً به‌دلیل جمع شدن هوا در همان رادیاتور یا محل قرارگیری خاص آن در مسیر لوله‌کشی است.
7. کارکرد غیرعادی پکیج یا مشعل
• وجود هوا باعث می‌شود آب به‌طور کامل در سیستم گردش نکند.
• در نتیجه، دستگاه ممکن است مکرراً خاموش و روشن شود یا ارورهایی روی صفحه نمایش پکیج ظاهر شود.
چه زمانی باید هواگیری انجام داد؟
چه زمانی باید هواگیری انجام داد؟
هواگیری رادیاتور یک کار دوره‌ای و ضروری است که باید در زمان مناسب انجام شود تا بازده سیستم گرمایشی حفظ گردد و از مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود. دانستن زمان مناسب برای هواگیری کمک می‌کند نه تنها گرمایش خانه بهبود یابد، بلکه عمر مفید پکیج، موتورخانه و خود رادیاتورها نیز افزایش پیدا کند. در ادامه مهم‌ترین زمان‌هایی که لازم است هواگیری انجام شود را توضیح می‌دهم:
1. آغاز فصل سرما پس از خاموشی طولانی
یکی از متداول‌ترین مواقع، شروع پاییز یا زمستان است. چون در طول ماه‌های گرم، سیستم گرمایشی خاموش بوده و آب در لوله‌ها و رادیاتورها راکد مانده است.در این مدت ممکن است مقداری هوا وارد مدار شده یا در نقاط بالایی رادیاتورها جمع شده باشد.بنابراین توصیه می‌شود همیشه پیش از شروع استفاده مداوم از شوفاژها، یک بار همه رادیاتورها هواگیری شوند.
2. وقتی بخشی از رادیاتور سرد می‌ماند
اگر متوجه شدید قسمت بالای رادیاتور سرد و قسمت پایین آن داغ است، این نشانه کلاسیک وجود هواست.در این حالت باید سریعاً هواگیری انجام شود، زیرا هرچه هوا بیشتر جمع شود، گرمایش اتاق کمتر خواهد شد.
3. شنیدن صداهای غیرعادی در مدار گرمایش
صدای قل‌قل، هیس‌هیس یا شرشر آب از داخل رادیاتورها یا لوله‌ها معمولاً علامت وجود حباب‌های هواست.در چنین شرایطی حتی اگر رادیاتورها هنوز تا حدی گرم شوند، بهتر است هواگیری کنید تا از آسیب احتمالی به پمپ پکیج یا موتورخانه جلوگیری شود.
4. افت یا نوسان فشار پکیج
وقتی پکیج مرتباً افت فشار نشان می‌دهد و شما مجبور می‌شوید هر چند وقت یک‌بار فشار را تنظیم کنید، احتمالاً بخشی از مشکل به وجود هوا در مدار برمی‌گردد.هواگیری می‌تواند فشار سیستم را تثبیت کند، البته اگر مشکل نشتی وجود نداشته باشد.
5. گرم نشدن یکنواخت اتاق‌ها
ممکن است همه رادیاتورها روشن باشند اما بعضی از اتاق‌ها دیرتر گرم شوند یا گرمایش کافی نداشته باشند.این حالت می‌تواند ناشی از وجود هوا در مدار آن بخش خاص باشد و معمولاً با هواگیری برطرف می‌شود.
6. به‌صورت پیشگیرانه، سالی یک بار
حتی اگر هیچ علامت واضحی از هوا گرفتن وجود نداشته باشد، بهتر است برای پیشگیری سالی یک‌بار همه رادیاتورها هواگیری شوند.این کار ساده از ایجاد مشکلات بعدی مثل افزایش مصرف انرژی یا فشار آوردن به پکیج جلوگیری می‌کند.
7. بعد از تعمیرات یا پر کردن مجدد سیستم
اگر به هر دلیلی سیستم گرمایشی تخلیه و دوباره پر شود (برای تعمیرات یا تعویض قطعه)، احتمال زیادی وجود دارد که مقداری هوا وارد مدار شود.در این شرایط هواگیری فوری پس از راه‌اندازی مجدد کاملاً ضروری است.
اشتباهات رایج در تشخیص
هرچند هوا گرفتن رادیاتور یکی از شایع‌ترین مشکلات سیستم گرمایشی است، اما بسیاری از افراد گاهی در تشخیص درست آن دچار اشتباه می‌شوند. این اشتباهات می‌تواند باعث شود مشکل اصلی برطرف نشود یا حتی با اقدامات نادرست، سیستم بیشتر آسیب ببیند. در ادامه مهم‌ترین خطاهای رایج در این زمینه را بررسی می‌کنیم:
1. اشتباه گرفتن هواگیری با رسوب‌گرفتگی
بسیاری از افراد وقتی می‌بینند بخشی از رادیاتور سرد است، فوراً تصور می‌کنند که مشکل تنها با هواگیری حل می‌شود.در حالی‌که گاهی دلیل اصلی، رسوب و گرفتگی لوله‌ها یا خود رادیاتور است. رسوبات مانع از گردش آب داغ می‌شوند و علائمی مشابه با هوا گرفتن ایجاد می‌کنند.در این شرایط هواگیری کمکی نمی‌کند و نیاز به شست‌وشوی مدار یا رسوب‌زدایی وجود دارد.
2. بی‌توجهی به کاهش مداوم فشار
بعضی افراد هر بار که فشار پکیج پایین می‌آید، بلافاصله به سراغ هواگیری می‌روند.افت مکرر فشار همیشه به معنای وجود هوا نیست. ممکن است نشتی کوچک در لوله‌ها یا شیرها وجود داشته باشد که باعث افت فشار می‌شود.تکرار هواگیری بدون رفع علت اصلی فقط باعث ورود بیشتر هوا و بدتر شدن اوضاع خواهد شد.
3. هواگیری بیش از حد و بدون برنامه
برخی افراد به‌محض شنیدن هر صدای غیرعادی یا کم شدن کمی گرما، سراغ هواگیری می‌روند.هواگیری بیش از حد می‌تواند موجب کاهش مداوم فشار و استرس به پمپ پکیج شود.این کار همچنین احتمال نشتی در شیرهای هواگیری را افزایش می‌دهد.
4. نادیده گرفتن مشکل در قطعات اصلی سیستم
گاهی علت هوا گرفتن مکرر، ایراد در منبع انبساط یا پمپ دستگاه است.اما چون علائم اولیه شبیه به هواگیری ساده است، افراد به اشتباه تصور می‌کنند مشکل با چند بار هواگیری حل می‌شود.در حالی‌که تداوم این وضعیت می‌تواند باعث خرابی جدی‌تر دستگاه و هزینه‌های سنگین شود.
5. اشتباه گرفتن صدای هوا با صدای دیگر مشکلات
صدای قل‌قل یا شرشر معمولاً به دلیل وجود هواست، اما همه صداها به این دلیل نیستند.گاهی رسوب یا جریان نامنظم آب نیز صدای مشابهی ایجاد می‌کند.اگر پس از چند بار هواگیری همچنان صدا باقی بماند، باید علت دیگری بررسی شود.
هوا گرفتن رادیاتور مشکلی است که اگرچه ساده به نظر می‌رسد، اما می‌تواند راندمان سیستم گرمایشی را به‌شدت کاهش دهد و مصرف انرژی را بالا ببرد. شناخت دلایل اصلی این پدیده و توجه به علائم آن، کمک می‌کند به‌موقع اقدام به هواگیری یا رفع مشکل کنید و مانع از آسیب‌های جدی‌تر به پکیج یا موتورخانه شوید. به خاطر داشته باشید که هواگیری تنها زمانی مؤثر است که علت اصلی ورود هوا به سیستم برطرف شود؛ در غیر این صورت مشکل به‌طور مکرر باز خواهد گشت. بنابراین با بررسی دقیق، نگهداری منظم و در صورت نیاز مشورت با سرویس‌کار، می‌توانید گرمایش خانه را همیشه در بهترین وضعیت نگه دارید.
