مجازات آزار اذیت دیگران در فضای مجازی

آزار و اذیت اینترنتی یا cyberbullying به مجموعه‌ای از رفتارهای آزاردهنده و تهدیدآمیز گفته می‌شود که از طریق اینترنت یا فناوری‌های دیجیتال مانند پیام‌رسان‌ها، شبکه‌های اجتماعی، ایمیل و وب‌سایت‌ها انجام می‌شود. این رفتارها ممکن است شامل انتشار اطلاعات نادرست، تهدیدات، توهین‌ها، هتک حرمت و سایر فعالیت‌های آزاردهنده باشد.

توهین و مزاحمت در فضای مجازی از جمله جرایمی است که در قوانین جمهوری اسلامی ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است و به طور خاص، مجازات‌های مختلفی برای آن پیش‌بینی شده است. این نوع جرایم معمولاً به دو بخش توهین و مزاحمت تقسیم می‌شوند و هر کدام ممکن است مجازات‌های متفاوتی داشته باشند.

1. مجازات توهین در فضای مجازی

توهین به فرد یا گروهی در فضای مجازی به معنای استفاده از کلمات، تصاویر یا هر نوع محتوای آزاردهنده است که باعث آسیب به حیثیت، اعتبار، یا احساسات دیگران می‌شود.

در قانون جرائم رایانه‌ای ایران، توهین به عنوان یک جرم مستقل شناخته شده است و مشمول مجازات‌های خاصی می‌شود. برخی از مواد قانونی که به توهین در فضای مجازی مرتبط است، به شرح زیر هستند:

- ماده ۶۰ قانون جرائم رایانه‌ای: این ماده توهین به افراد در فضای مجازی را جرم می‌داند و برای آن مجازات‌هایی در نظر می‌گیرد. مجازات توهین در فضای مجازی ممکن است شامل:

- حبس از 91 روز تا 2 سال.

- جزای نقدی.

در صورتی که فرد مورد توهین، مقام دولتی، شخصیت عمومی یا فردی با جایگاه اجتماعی خاص باشد، مجازات‌ها می‌تواند شدیدتر شود.

2. مجازات مزاحمت در فضای مجازی

مزاحمت در فضای مجازی معمولاً به معنای ارسال پیام‌های ناخواسته، تهدیدآمیز، یا آزاردهنده به فرد دیگری است. این نوع رفتار می‌تواند شامل پیام‌های مکرر، تهدید، یا هر گونه اعمال مزاحم دیگر باشد که باعث آزار فرد می‌شود.

- ماده ۲۶ قانون جرائم رایانه‌ای: در این ماده آمده است که هرگونه تهدید به قتل، ضرب و شتم یا آسیب به فرد از طریق فضای مجازی، مجازات‌های خاص خود را دارد. برای تهدیدات، مجازات‌هایی مانند حبس یا جریمه نقدی می‌تواند در نظر گرفته شود.

- ماده ۵۰ قانون جرائم رایانه‌ای: این ماده همچنین به افرادی که از طریق فضای مجازی اقدام به ارسال پیام‌های آزاردهنده می‌کنند اشاره دارد و ممکن است برای اینگونه رفتارها، حبس یا جریمه مالی در نظر گرفته شود.

3. مجازات‌های عمومی برای توهین و مزاحمت در فضای مجازی

علاوه بر قوانین خاص جرائم رایانه‌ای، توهین و مزاحمت در فضای مجازی می‌تواند تحت پوشش قوانین عمومی نیز قرار گیرد، از جمله:

- قانون مجازات اسلامی: اگر توهین یا مزاحمت به صورت فیزیکی (مانند تهدید به ضرب و شتم) در فضای مجازی انجام شود، ممکن است تحت قوانین مربوط به جرائم عمومی قرار گیرد و مجازات‌های شدیدتری داشته باشد.

- مجازات بر اساس هتک حرمت: اگر توهین به معنای هتک حرمت باشد (به ویژه اگر محتوای منتشرشده جنبه خصوصی یا خانوادگی داشته باشد)، ممکن است فرد مجرم به مجازات‌های شدیدتری از جمله حبس و جزای نقدی محکوم شود.

4. شرایط و تشدید مجازات

- اگر توهین یا مزاحمت در فضای مجازی به صورت جمعی انجام شده باشد (یعنی تعداد زیادی از افراد در آن مشارکت داشته باشند)، مجازات‌ها ممکن است شدیدتر شود.

- در صورتی که توهین یا مزاحمت در فضای مجازی به شخصیت‌های عمومی (مانند مقامات دولتی، هنرمندان یا افراد شناخته‌شده) مربوط باشد، مجازات‌ها به احتمال زیاد سخت‌تر خواهد بود.

5. شکایت و پیگیری قانونی

افرادی که مورد توهین یا مزاحمت در فضای مجازی قرار می‌گیرند، می‌توانند با مراجعه به پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) شکایت خود را مطرح کرده و در صورت اثبات جرم، فرد خاطی مجازات خواهد شد. این شکایات می‌تواند به صورت فری (بر اساس قانون جرائم رایانه‌ای) یا مدنی (در صورت لزوم درخواست خسارت) پیگیری شود.

شکایت از مزاحمان اینترنتی در ایران مراحل خاصی دارد که به کمک آن می‌توانید حقوق خود را در برابر آزار و اذیت‌های آنلاین حفظ کنید. در صورتی که شما یا فردی مورد مزاحمت در فضای مجازی قرار گرفته‌اید، می‌توانید از طریق پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) اقدام کنید. در اینجا مراحل شکایت از مزاحمان اینترنتی به صورت گام به گام توضیح داده شده است:

1. جمع‌آوری مستندات

قبل از شروع فرایند شکایت، بهتر است تمام شواهد و مستندات مرتبط با مزاحمت اینترنتی را جمع‌آوری کنید. این شواهد می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

- تصاویر اسکرین‌شات از پیام‌های توهین‌آمیز یا تهدیدآمیز.

- لینک‌ها و آدرس‌های اینترنتی که مزاحمت‌ها از طریق آن‌ها ارسال شده‌اند.

- متن پیام‌ها یا ایمیل‌ها.

- تاریخ و ساعت ارسال پیام‌ها.

- ثبت نام و اطلاعات فرد مزاحم (اگر امکان‌پذیر باشد).

مستندات جمع‌آوری شده می‌تواند کمک زیادی به اثبات جرم و پیگیری قانونی شکایت شما کند.

2. مراجعه به پلیس فتا

پلیس فتا مسئول رسیدگی به جرایم اینترنتی در ایران است. برای شکایت از مزاحمان اینترنتی، می‌توانید از یکی از روش‌های زیر اقدام کنید:

الف) مراجعه حضوری به دفاتر پلیس فتا

- شما می‌توانید به نزدیک‌ترین دفتر پلیس فتا در محل سکونت خود مراجعه کنید. برای پیدا کردن نزدیک‌ترین دفتر پلیس فتا، می‌توانید از طریق سایت پلیس فتا یا با جستجوی آنلاین اطلاعات مربوطه را پیدا کنید.

- در این مراجعه، باید تمامی شواهد و مستندات جمع‌آوری شده را همراه خود ببرید و شکایت خود را به افسر پلیس فتا اعلام کنید.

ب) ثبت شکایت آنلاین از طریق سامانه ۱۱۰

- در صورتی که دسترسی به دفاتر پلیس فتا برای شما دشوار است، می‌توانید از طریق سامانه آنلاین ۱۱۰ شکایت خود را ثبت کنید.

- برای استفاده از این سامانه، کافی است به سایت پلیس فتا (https://www.cyberpolice) مراجعه کرده و در بخش مربوطه شکایت خود را ثبت کنید.

- در این مرحله، شما باید اطلاعات مربوط به مزاحمت، مستندات و هر نوع شواهدی که در اختیار دارید را وارد کنید.

ج) شکایت از طریق اپلیکیشن‌های پلیس فتا

- پلیس فتا برای راحتی بیشتر شهروندان اپلیکیشن‌هایی نیز برای اندروید و آی‌او‌اس توسعه داده است که امکان ثبت شکایت از طریق تلفن همراه را فراهم می‌آورد.

- می‌توانید این اپلیکیشن‌ها را از کافه بازار، سیب‌اپ یا وب‌سایت پلیس فتا دانلود کرده و شکایت خود را از طریق آن‌ها ثبت کنید.

3. ارسال شکایت به مراجع قضایی

در صورتی که مزاحمت اینترنتی حاوی تهدیدات جدی یا توهین‌های خاص باشد، شکایت شما به مراجع قضائی ارجاع داده خواهد شد. در این مرحله، پلیس فتا به جمع‌آوری اطلاعات و شواهد از مزاحم پرداخته و در صورتی که نیاز باشد، پرونده شما به دادگاه ارسال می‌شود.

مراجع قضائی ممکن است:

- شخص مزاحم را احضار کنند.

- نقاط مبهم را روشن کنند.

- دستور جلب صادر کنند.

در صورتی که مزاحمت یا تهدید صورت گرفته جرم محسوب شود (مثل تهدید به قتل، آزار جنسی، توهین به شخصیت‌های حقوقی یا عمومی)، فرد مجرم ممکن است با مجازات‌هایی مانند حبس، جزای نقدی یا پذیرش تکالیف قضائی مواجه شود.

4. پیگیری شکایت

در روند شکایت، شما باید پیگیر وضعیت پرونده خود باشید. پلیس فتا معمولاً به شما یک کد پیگیری می‌دهد که با استفاده از آن می‌توانید وضعیت پرونده خود را به‌صورت آنلاین یا از طریق تماس با بخش رسیدگی به شکایات پلیس فتا پیگیری.

5. مجازات‌های قانونی برای مزاحمت اینترنتی

براساس قانون جرائم رایانه‌ای در ایران، مزاحمت اینترنتی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

- حبس از 91 روز تا 2 سال.

- جزای نقدی.

- در صورت تهدیدات جدی یا توهین به مقامات دولتی، مجازات‌ها می‌تواند شدیدتر باشد.

برای شکایت از مزاحمان اینترنتی در ایران، باید مستندات شواهد خود را جمع‌آوری کرده و به پلیس فتا مراجعه کنید، یا شکایت خود را از طریق سامانه‌های آنلاین یا اپلیکیشن‌های مربوطه ثبت کنید.

مزاحمت اینترنتی به رفتارهای آزاردهنده یا تهدیدآمیز از طریق فضای مجازی گفته می‌شود که به حقوق و آسایش فرد دیگری آسیب می‌زند. این مزاحمت‌ها می‌توانند شامل ارسال پیام‌های توهین‌آمیز، تهدیدات، نشر اکاذیب، هک حساب‌های شخصی و یا هر نوع اقدام آزاردهنده دیگری در فضای مجازی باشند. در ایران، برای مقابله با این‌گونه مزاحمت‌ها، پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) مسئول رسیدگی به جرایم اینترنتی است.

پلیس فتا به عنوان نهاد تخصصی در زمینه مبارزه با جرایم سایبری، مسئولیت شناسایی، تحقیق و پیگیری شکایات مرتبط با مزاحمت‌های اینترنتی را دارد. این نهاد در راستای اجرای قوانین جرائم رایانه‌ای و مقابله با جرایم در فضای مجازی، اقداماتی برای شناسایی مجرمان اینترنتی و حفظ امنیت فضای مجازی انجام می‌دهد.

1. انواع مزاحمت‌های اینترنتی

مزاحمت‌های اینترنتی می‌توانند در قالب‌های مختلفی باشند، از جمله:

- ارسال پیام‌های تهدیدآمیز: تهدید به آسیب جسمی، مالی یا روحی به شخص.

- توهین یا هتک حرمت: استفاده از کلمات یا تصاویر توهین‌آمیز برای ضربه زدن به اعتبار فرد.

- آزار جنسی آنلاین: ارسال پیام‌ها یا تصاویر جنسی به فرد بدون رضایت.

- گسترش شایعات و نشر اکاذیب: پخش اطلاعات نادرست یا شایعات که به شخصیت یا اعتبار فرد آسیب می‌زند.

- هک حساب‌های شخصی: دسترسی غیرمجاز به حساب‌های کاربری فرد در شبکه‌های اجتماعی یا ایمیل‌ها.

- ایجاد مزاحمت در شبکه‌های اجتماعی: شامل درخواست‌های مکرر و ناخواسته یا ایجاد مشکلات در حساب‌های اجتماعی فرد.

2. مراحل شکایت از مزاحمت اینترنتی از طریق پلیس فتا

در صورتی که شما یا فردی از آزار و مزاحمت اینترنتی رنج می‌برید، می‌توانید از طریق پلیس فتا شکایت کنید. مراحل شکایت از مزاحمت اینترنتی به شرح زیر است:

الف) جمع‌آوری شواهد و مستندات

قبل از اقدام به شکایت، باید تمامی شواهد مرتبط با مزاحمت اینترنتی را جمع‌آوری کنید. این شواهد ممکن است شامل:

- تصاویر اسکرین‌شات از پیام‌های توهین‌آمیز یا تهدیدآمیز.

- پیام‌های ایمیل یا پیام‌های مستقیم در شبکه‌های اجتماعی.

- پیام‌های صوتی یا تصویری که از طریق اپلیکیشن‌های پیام‌رسان ارسال شده‌اند.

- لینک‌ها و URLهای سایت‌های مربوط به نشر اکاذیب.

- تاریخ و ساعت وقوع مزاحمت.

ب) مراجعه به پلیس فتا

شما می‌توانید شکایت خود را از طریق یکی از روش‌های زیر به پلیس فتا اعلام کنید:

1. مراجعه حضوری به دفاتر پلیس فتا: شما می‌توانید به نزدیک‌ترین دفتر پلیس فتا در محل سکونت خود مراجعه کنید. برای پیدا کردن محل دقیق دفاتر پلیس فتا، می‌توانید به سایت پلیس فتا (https://www.cyberpolice) مراجعه کنید یا از طریق جستجوی اینترنتی اطلاعات مربوطه را بدست آورید.

2. ثبت شکایت آنلاین از طریق سایت پلیس فتا: اگر دسترسی به دفتر پلیس فتا برای شما دشوار است، می‌توانید از طریق سایت پلیس فتا شکایت خود را ثبت کنید. در این روش، اطلاعات شکایت به صورت آنلاین ثبت شده و پلیس فتا اقدام به بررسی آن می‌کند. برای این کار به سایت پلیس فتا (https://www.cyberpolice.ir) مراجعه کنید و در بخش "ثبت شکایت" اقدام به ارسال اطلاعات کنید.

3. استفاده از اپلیکیشن پلیس فتا: پلیس فتا اپلیکیشن‌هایی برای ثبت شکایت از طریق تلفن همراه ارائه کرده است. شما می‌توانید این اپلیکیشن‌ها را از کافه بازار یا سیب‌اپ دانلود کرده و از طریق موبایل شکایت خود را ثبت کنید.

ج) پیگیری شکایت

پس از ثبت شکایت، پلیس فتا اقدام به بررسی و پیگیری آن می‌کند. معمولاً شما یک کد پیگیری دریافت می‌کنید که با استفاده از آن می‌توانید وضعیتایت خود را بررسی کنید. شما می‌توانید از طریق سایت پلیس فتا یا تماس تلفنی وضعیت پرونده خود را پیگیری کنید.

3. مجازات‌های قانونی برای مزاحمت اینترنتی

براساس قانون جرائم رایانه‌ای در ایران، مزاحمت اینترنتی به‌عنوان یک جرم قابل پیگرد شناخته شده است. برخی از مجازات‌های قانونی برای مزاحمت اینترنتی عبارتند از:

- حبس: فرد متخلف می‌تواند به حبس از 91 روز تا 2 سال محکوم شود.

- جزای نقدی: ممکن است فرد مزاحم به پرداخت جریمه نقدی محکوم شود.

- محرومیت از دسترسی به فضای مجازی: در برخی موارد، فرد مجرم ممکن است از دسترسی به برخی خدمات اینترنتی یا اپلیکیشن‌ها محروم شود.

- شکایت مدنی: علاوه بر مجازات‌های کیفری، فرد مزاحم ممکن است مجبور به پرداخت غرامت به شاکی به دلیل آسیب وارد شده به اعتبار، حیثیت یا سلامت روانی وی شود.

4. مقامات قضائی و رسیدگی به شکایات

در صورتی که پلیس فتا در روند رسیدگی به شکایت شما، متوجه شود که جرم به اندازه‌ای جدی است که نیاز به پیگیری بیشتر دارد، ممکن است پرونده به مراجع قضائی ارسال شود. در این مرحله، دادگاه می‌تواند مجازات‌های جدی‌تری مانند حبس بلندمدت یا جزای نقدی سنگین برای فرد خاطی در نظر بگیرد.

5. اقدامات پیشگیرانه

برای جلوگیری از مزاحمت‌های اینترنتی، به برخی از نکات زیر توجه کنید:

- حریم خصوصی خود را حفظ کنید: از اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها خودداری کنید.

- تنظیمات امنیتی حساب‌های آنلاین را فعال کنید: از قابلیت‌هایی مانند احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) برای محافظت از حساب‌های خود استفاده کنید.

- گزارش دهید: در صورت دریافت پیام‌های مزاحم، بلافاصله آن‌ها را به مدیران پلتفرم‌های اجتماعی یا پلیس فتا گزارش دهید.

اگر شما یا کسی که می‌شناسید مورد مزاحمت در فضای مجازی قرار گرفته‌اید، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از آزار بیشتر و حفظ حقوق خود انجام دهید. مزاحمت‌های مجازی می‌توانند شامل تهدیدات، توهین‌ها، آزارهای جنسی، انتشار اطلاعات شخصی و یا هر نوع آزار دیجیتال دیگری باشند. در ادامه، مراحل مختلفی برای مقابله با مزاحمان مجازی آورده شده است.

1. عدم پاسخ‌دهی به مزاحم

اولین اقدام مهمی که باید انجام دهید این است که هیچ‌گونه پاسخی به پیام‌ها یا رفتارهای مزاحمان ندهید. جواب دادن به پیام‌های تهدیدآمیز یا توهین‌آمیز ممکن است باعث ادامه یافتن مزاحمت شود یا حتی به دامن زدن به رفتارهای آزاردهنده کمک کند.

2. مسدود کردن و گزارش مزاحم

یکی از سریع‌ترین و موثرترین روش‌ها برای مقابله با مزاحمان مجازی، مسدود کردن (Block) فرد مزاحم در پلتفرم‌های مختلف است. بسیاری از شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پیام‌رسان (مثل تلگرام، اینستاگرام، واتساپ، فیسبوک و غیره) امکان مسدود کردن کاربر مزاحم را فراهم می‌کنند.

- در این مرحله، علاوه بر مسدود کردن، می‌توانید گزارش (Report) دهید تا پلتفرم مورد نظر اقدامات بیشتری انجام دهد. اکثر شبکه‌های اجتماعی گزینه‌ای برای گزارش مزاحمت‌ها یا محتوای آزاردهنده دارند که به مدیران پلتفرم اطلاع می‌دهد.

3. جمع‌آوری شواهد

قبل از اینکه شکایت رسمی یا گزارش به مقامات قضائی بدهید، ضروری است که شواهد مزاحمت‌ها را جمع‌آوری کنید. این شواهد می‌توانند شامل:

- تصاویر اسکرین‌شات از پیام‌ها، ایمیل‌ها، یا پست‌ها.

- ذخیره پیام‌ها یا اطلاعات تماس فرد مزاحم (در صورتی که امکان‌پذیر باشد).

- سایت‌ها یا لینک‌های مورد استفاده توسط مزاحم برای نشر اکاذیب یا انتشار اطلاعات.

- تاریخ‌ها و زمان‌های دقیق که مزاحمت‌ها اتفاق افتاده است.

داشتن مستندات و شواهد می‌تواند کمک زیادی به پلیس فتا یا مقامات قضائی در پیگیری شکایت شما کند.

4. تماس با پلیس فتا

در صورت ادامه پیدا کردن مزاحمت‌ها یا تهدیدات جدی، باید به پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) مراجعه کنید. پلیس فتا مسئول رسیدگی به جرایم اینترنتی است و می‌تواند اقدامات لازم برای شناسایی فرد مزاحم و جلوگیری از آزار بیشتر را انجام دهد. برای شکایت از مزاحمت‌های اینترنتی می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

- مراجعه حضوری به پلیس فتا: می‌توانید به نزدیک‌ترین مرکز پلیس فتا در محل سکونت خود مراجعه کنید.

- ثبت شکایت آنلاین از طریق سایت پلیس فتا به آدرس https://www.cyberpolice.ir یا از طریق اپلیکیشن‌های موبایل پلیس فتا.

- پیگیری شکایت: پس از ثبت شکایت، پلیس فتا پیگیری‌های لازم را انجام خواهد داد. شما می‌توانید وضعیت شکایت خود را از طریق سامانه‌های آنلاین یا از طریق تماس با مرکز پلیس فتا پیگیری کنید.

5. شکایت قضائی و پیگیری حقوقی

در صورتی که مزاحمت یا تهدیدات مجازی جدی باشند (مانند تهدید به قتل، آزار جنسی، انتشار اطلاعات شخصی و غیره)، می‌توانید شکایت قضائی خود را به مراجع قضائی ارسال کنید. پلیس فتا پس از شناسایی فرد مزاحم، می‌تواند پرونده را به دادگاه ارسال کند و در این مرحله مجازات‌هایی مانند حبس یا جزای نقدی برای فرد متخلف در نظر گرفته خواهد شد.

6. حفاظت از حریم خصوصی خود

برای جلوگیری از ادامه مزاحمت‌ها، باید حریم خصوصی خود را در فضای مجازی حفظ کنید:

- تنظیمات امنیتی حساب‌ها: از ویژگی‌هایی مانند احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) استفاده کنید تا حساب‌های آنلاین شما امن‌تر شوند.

- محدود کردن دسترسی به اطلاعات شخصی: از اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی خود (مثل آدرس، شماره تلفن، تاریخ تولد) در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید.

- کنترل مخاطبان: در برخی از پلتفرم‌ها می‌توانید کنید که چه کسانی می‌توانند شما را دنبال کنند یا پیام ارسال کنند. این قابلیت را فعال کنید تا از تماس افراد ناشناس یا مزاحم جلوگیری کنید.

7. استفاده از ابزارهای قانونی و مشاوره حقوقی

در صورت نیاز به مشاوره بیشتر، می‌توانید از وکیل متخصص در امور فضای مجازی کمک بگیرید. وکیل می‌تواند شما را در فرآیند شکایت و پیگیری قانونی راهنمایی کند و اطمینان حاصل کند که تمامی مراحل به درستی انجام می‌شود.

8. مراجعه به نهادهای حقوقی و حمایت از قربانیان آزارهای اینترنتی

در برخی کشورها، سازمان‌ها و نهادهایی برای حمایت از قربانیان آزارهای اینترنتی وجود دارند. این نهادها می‌توانند شما را در فرآیند قانونی کمک کنند و مشاوره‌های لازم را در اختیار شما قرار دهند.

9. آگاهی دادن به دیگران

اگرتجربه مزاحمت اینترنتی دارید، می‌توانید تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید تا آن‌ها هم آگاهی بیشتری نسبت به خطرات فضای مجازی داشته باشند. این کار می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی و جلوگیری از وقوع چنین مزاحمت‌هایی برای دیگران کمک کند.

اگر مورد مزاحمت اینترنتی قرار گرفتید، مهم‌ترین گام‌ها عبارتند از:

1. عدم پاسخ‌دهی به مزاحم.

2. مسدود کردن و گزارش مزاحم در پلتفرم‌های مختلف.

3. جمع‌آوری شواهد.

4. تماس با پلیس فتا برای پیگیری شکایت.

5. شکایت قضائی در صورت نیاز.

6. حفاظت از حریم خصوصی خود در فضای مجازی.

این اقدامات به شما کمک می‌کند تا از مزاحمت‌های اینترنتی جلوگیری کرده و حقوق خود را در برابر آزاردهندگان دفاع کنید.