اگر قصد مهاجرت به کشور آلمان را دارید خبر خوش این که آقای صدر اعظم، اولاف شولتس (Olaf Scholz) خبر دادهاند قوانین مهاجرتی بسیار سادهتر خواهد شد. با این حال ممکن است سوالات و دغدغههایی در رابطه با مهاجرت به آلمان داشته باشید. ما نگرانیهایتان را درک میکنیم و در این مقاله، به دغدغهها پاسخ مناسب و دقیق دادهایم.
اگر جز افرادی هستید که دغدغه کار دارید، بهتر است بدانید ۷۰ درصد مشاغل جدید آلمان در سال ۲۰۲۲ با مهاجران پر شده است (بر اساس آمار اعلام شده توسط آژانس کار فدرال آلمان). این یعنی آلمان هنوز با کمبود نیروی کار مواجه است و جای خالی برای افراد شاغل در حوزه مهندسی، فناوری، تولید و حتی بخش درمان وجود دارد.
اگر فکر میکنید با تخصصی که دارید شایسته درآمد بالاتری هستید، خبر خوش اینکه بازار کار آلمان نرخ بیکاری پایینی دارد و تقاضا برای افراد متخصص در حوزههای مهندسی، حوزه درمان و به ویژه مشاغل فنی بالا است. آلمان حتی با پذیرش کارآموز و برگزاری دورههای آوسبیلدونگ، نیروی کار مورد نظر خود را آموزش میدهد تا وارد بازار کار کند.
اگر به دنبال تحصیل بدون شهریه یا کم هزینه در یک کشور با آینده شغلی خوب هستید، آلمان کشوری است که دانشگاهها و مؤسسات معتبر در سطح جهانی دارد.
اگر به دنبال زندگی در یک محیط آرام و پرامکانات برای خود و فرزندانتان هستید، آلمان مناسب شماست. آموزش در آلمان رایگان است و امکانات بهداشتی و درمانی، عالی! ضمن اینکه قوانین سفت و سختی برای مبارزه با نژادپرستی تعریف شده تا این پدیده را به حداقل ممکن کاهش دهد.
روشهای کاری (مانند بلوکارت، جاب آفر، متخصصانIT، روش ICT، مهاجرت پزشکان و کادر درمان)، کارآموزی و آوسبیلدونگ، سرمایهگذاری (مانند استارتاپ، ثبت شرکت، خوداشتغالی و کارآفرینی)، تحصیلی و ازدواج از جمله راههای مهاجرت به آلمان هستند.
براساس آخرین آمار به دست آمده1؛ آلمان انتخاب اول مهاجرین ایرانی است. حدود ۳۱۹ هزار ایرانی در آلمان زندگی میکنند.2 این کشور کمبود نیروی کار دارد و اوایل ماه ژولای ۲۰۲۲، نانسی فِیزِر (Nancy Faeser)، وزیر کشور آلمان، گفت: با توجه به نیاز شدید این کشور به نیروی مهاجر، شرایط مهاجرت آلمان و اخذ اقامت این کشور آسانتر خواهد شد.
اگر بهدنبال کار در کشور آلمان هستید و میخواهید از این طریق اقامت آلمان را بگیرید باید برای اخذ انواع ویزای کاری آلمان ( Work Visa Germany) اقدام کنید.
در ابتدا شرایطی را بررسی میکنیم که شما مدرک دانشگاهی دارید و میخواهید در آلمان کار کنید. کار موردنظر در این روش باید:
• مرتبط با رشته تحصیلی و مدرک دانشگاهی شما باشد.
• مرتبط با سابقه کاری شما باشد.
این روشها براساس دستهبندی افرادی که میتوانند از این روش مهاجرت کنند به صورت زیر است:
• مهاجرت کاری با ویزای بلوکارت آلمان
• ویزای جاب آفر برای رشتههای پزشکی و پیراپزشکی
• ویزای جاب آفر ویژه متخصصین IT
• ویزای کار فریلنسر و کسبوکار شخصی
• مهاجرت با کارت ICT آلمان
آلمان امکان مهاجرت برای کسانی که حتی مدرک تحصیلی ندارند هم فراهم کرده است (البته اگر مدرک دانشگاه داشته باشید هم میتوانید با این روش به آلمان مهاجرت کنید).
👈با ویزای آموزش حرفهای آوسبیلدونگ در صورت گرفتن قرارداد از کارفرما یک ویزای آموزشی و کاری دارید؛ یعنی هم میتوانید درآمد داشته باشید و هم درس بخوانید و هم کار کنید. شرایط کلی برای این ویزا به صورت زیر است
• فارغالتحصیل رشتههای فنی حرفهای و کار و دانش بوده و مدرک معتبر داشته باشید
• حداقل تحصیلاتتان دیپلم است.
• این روش نیازی به سابقه کار ندارد؛ اما اگر داشته باشید، بهتر است!
• سنتان بین ۱۸ تا ۳۲ سال است
اگر قصد ادامه تحصیل در هر یک از مقاطع تحصیلی به ویژه دانشگاهی دارید و میخواهید این تحصیلات را در یکی از پیشرفتهترین کشورهای اروپایی بگذرانید، آلمان مقصد مطلوبی است. تحصیل در دانشگاههای آلمان بهطورکلی ارزان تمام میشود.
بسیاری از کسانی که قصد مهاجرت به آلمان دارند، تحصیل را انتخاب میکنند و با پایان تحصیل، ویزایشان را به ویزای کاری تبدیل کرده و همانجا مشغول کار و زندگی میشوند.
شرایط لازم برای دریافت ویزای تحصیلی و ورود به این کشور به صورت زیر است:
• اثبات تمکن مالی برای هزینههای زندگی در طول مدت تحصیل در آلمان (شامل حساب بانکی یا بورسیه تحصیلی)
• داشتن نامه پذیرش از دانشگاه
• اثبات مهارت زبان (بسته به زبان آموزشی دانشگاه مقصد انگلیسی یا آلمانی)
• مدارک و اسناد تحصیلی، رزومه، معرفینامهها و سایر اسناد مورد نیاز
اگر مایل به راهاندازی کسبوکار و ثبت شرکت خودتان در آلمان هستید، میتوانید از طریق ویزای خوداشتغالی (Self-employment Visa) یا Gewerbetreibende اقدام کنید. با برنامه سرمایهگذاری در اقتصاد آلمان، مجوز اقامت دریافت میکنید. ضمن اینکه نیازی به مهارت زبان آلمانی ندارید. گرچه یادگیری این زبان به شما در راهاندازی کسبوکارتان و تعامل با مردم تأثیر بسیار مثبتی دارد.
برای ثبت شرکت در آلمان، شرایط سرمایهگذار به این صورت است:
• ثبت شرکت در آلمان با یک بیزنس پلن قوی و خلاقانه که تأثیر مثبت در اقتصاد آلمان داشته باشد
• ایجاد شغل برای حداقل 5 شهروند آلمانی
• اثبات تمکن مالی برای راهاندازی کسبوکار و تأمین هزینههای زندگی
ویزای همراه یا ویزای اتحاد خانواده برای مواقعی است که فرد پس از مهاجرت به آلمان میخواهد همسر و فرزندانش را در کنار خود داشته باشد. در این شرایط اگر مهارت زبان نداشته یا مهارت زبانی در سطح A1 دارید و همسرتان یا والدینتان در آلمان با روش کاری یا تحصیلی مهاجرت کردهاند، میتوانید با این ویزا مهاجرت کنید. اگر همسر شما ویزا شده است، میتوانید همزمان با همسرتان برای ویزا شدن (ویزای پیوست) اقدام کنید.
شرایط کلی اقامت به صورت زیر است:
1 رابطه با فرد ویزا شده اصلی، قانونی و ثبت شده و قابل اثبات باشد. (همسر، فرزندان زیر ۱۸ سال یا والدین)
2 شخص ویزا شده اصلی با ویزای تحصیلی یا ویزای کاری مهاجرت کرده باشد.
3 شخصی که در آلمان است باید قادر به پرداخت هزینههای مسکن، مخارج روزمره، هزینه درمان و سایر هزینههای مرتبط برای خود و همراهانش در آلمان باشد.
4 اثبات مهارت زبانی فرد همراه در صورت نیاز.
اقامت دائم آلمان یعنی بتوانید بدون هیچ محدودیت زمانی همراه خانواده در آلمان زندگی کنید و همچنین مشغول انجام کار و یا صاحب کسبوکار باشید. این نوع اقامت با نام “اجازه اقامت سکونتی” هم شناخته میشود. درصورتیکه اقامت موقت آلمان را داشته باشید، میتوانید پس از ۴ سال برای تبدیل به اقامت دائم (permanent resident) اقدام کنید. شرایط لازم برای این تبدیل به صورت خلاصه شامل موارد زیر است، یعنی:
• حداقل 4 سال اقامت موقت با هر کدام از روشهای کاری
• توانایی تأمین مایحتاج زندگی برای خود و خانوادهتان
• داشتن دانش زبان آلمانی و ارائه مدرک در سطح B1 (با قبولی در آزمون “زندگی در آلمان”)
• پرداخت حداقل ۴۸ ماه بیمهٔ بازنشستگی در آلمان
شهروندان آلمانی مجموعهای از حقوق شهروندی دارند که مهاجران با گذر زمان و دستیابی به اقامت دائم هم نمیتوانند به این حقوق دست پیدا کنند، مگر اینکه شهروندی آلمان را به دست آورند.
اگر بخواهیم در یک نگاه، مزایای شهروندی آلمان را در مقایسه با اقامت دائم بررسی کنیم، باید بگوییم:
• در اقامت دائم، برخلاف شهروندی، برای حفظ اقامت خود ناچارید زمان زیادی را در خاک آلمان بمانید و اجازه ترک این کشور را برای هر زمان دلخواه ندارید، درحالیکه شهروند آلمانی میتواند هر زمان برای مدت نامعلوم کشورش را ترک کند.
• با داشتن اقامت دائم هنوز پاسپورت شما از کشور مبدأ (ایران) است، درحالیکه با اخذ شهروندی و داشتن پاسپورت آلمانی مجاز به سفر بدون محدودیت به تمام کشورهای اتحادیه اروپا هستید.
• از همه مهمتر، اجازه اقامت دائم ممکن است لغو شود، اما شهروندی قابلیت لغو شدن ندارد.
• شهروند آلمانی از حقوقی مانند حق رأی، شرکت در فعالیتهای سیاسی، حق محافظت قانونی کامل و حقوق اجتماعی کاملی (برخی خدمات بهداشتی و بیمههای اجتماع) برخوردار است، اما کسی که اقامت دائم آلمان دارد، از چنین حقوقی برخوردار نیست.
برای اخذ شهروندی آلمان باید شرایط زیر را داشته باشید که به صورت خلاصه شامل موارد زیر است:
• ۸ سال زندگی در آلمان با داشتن اجازه اقامت (امکان کاهش به ۶ سال در صورت گذراندن دوره ادغام وجود دارد)
• توانایی تأمین زندگی خود را داشته باشد.
• سابقه محکومیت در آلمان نداشته و در طول اقامت تمام قوانین این کشور را رعایت کرده باشد.
• آشنایی با زبان آلمانی در حد گذراندن امور زندگی (B1)
• گذراندن موفقیتآمیز دوره و امتحان شهروندی (Einburgerungstest)
• نداشتن سابقه کیفری و رعایت قوانین
پاسپورت آلمان، دومین پاسپورت معتبر جهان در سال ۲۰۲۳ محسوب میشود و با آن میتوانید به ۱۶۶ کشور جهان سفر کنید. این پاسپورت به شهروندان آلمانی تعلق میگیرد و به پاسپورت قرمز معروف است؛ اما شما به عنوان مهاجر هم میتوانید پاسپورت آلمانی دریافت کنید که بسته به شرایط، میتواند پاسپورت آبی یا پاسپورت خاکستری باشد.
در ادامه میتوانید با چند روش اقدام کنید؛
• اگر شرایط شهروندی آلمان را داشته باشید، میتوانید شهروندی آلمان را بگیرید و سپس برای دریافت پاسپورت اقدام کنید که پاسپورت قرمز به شما تعلق میگیرد
• اگر بلوکارت آلمان را دارید یا با پناهندگی وارد آلمان شدهاید، میتوانید برای دریافت پاسپورت آبی اقدام کنید
• اگر جزو موارد بالا نیستید، میتوانید بر اساس وضعیتی که دارید (تحصیلی، کاری، سرمایهگذاری، ازدواج و …) برای اخذ پاسپورت اقدام کنید.