ایدا لاولیس ؛ اولین برنامه نویس جهان

ایدا لاولی اولین برنامه‌نویس تاریخ و پیشگام در رایانش مدرن و از آن مهم‌تر، اولین برنامه‌نویس جهان شناخته می‌شود. در ادامه قرار است با زندگی اولین برنامه نویس جهان آشنا شویم.

ایدا لاولیس که بود؟

ریاضیدان انگلیسی ایدا لاولیس به خاطر نوشتن الگوریتمی برای یک ماشین محاسبات (نمونه اولیه ای از یک کامپیوتر دیجیتال) در اواسط دهه 1800 "اولین برنامه نویس رایانه" نامیده شده است. 

وی در تاریخ 10 دسامبر سال 1815 میلادی در بریتانیا به دنیا آمد و در 17 سالگی با Analytical Engine (ماشین تحلیلی) آشنا شد و در سال 1842 با مفهومی که امروزه آن را برنامه‌نویسی کامپیوتری می‌نامیم، درگیر شد.

اِیدا لاولیسِ (Ada Lovelace) دوازده‌ساله می‌خواست پرواز کند. او پرندگان را به‌دقت بررسی و مواد مختلفی که می‌توانستند به‌عنوان بال عمل کنند را امتحان می‌کرد. او حتی یافته‌هایش را در کتابچه‌ای به نام «Flyology» ثبت و به تصویر کشید. اِیدا بر روی این پروژه به‌سختی کار می‌کرد تا اینکه مادرش او را به‌خاطر بی‌توجهی به تحصیل توبیخ کرد؛ تحصیلاتی که قرار بود او را در مسیری منطقی قرار دهد، نه خیالی.

از آنجایی که اِیدا از خانواده‌ای از طبقه‌ی اشراف بود، انتظار می‌رفت که نواختن موسیقی و مکالمه به زبان فرانسه را بداند. بنابراین مادرش اطمینان حاصل کرد که تحصیلات او علاوه بر موسیقی و زبان فرانسه تنها بر ریاضیاتِ پیشرفته متمرکز باشد.

ابداع اولین الگوریتم جهان

Ada Lovelace یادداشت‌ها و مطالعات پیچیدهٔ Charles Babbage دربارهٔ ماشین تحلیلی را از فرانسه به انگلیسی ترجمه کرد و این مفهوم را تشریح نمود و این در حالی است که نه تنها وی این یادداشت‌ها را ترجمه کرد، بلکه برداشت و ایده‌های مبتکرانهٔ شخصی خود را دربارهٔ انجام محاسبات از طریق ماشین‌ها به آن‌ها افزود که همین یادداشت‌ها امروزه به عنوان اولین الگوریتم دنیا شناخته می‌شوند (نیاز به توضیح نیست که واژهٔ الگوریتم نیز از روی واژهٔ عربی الخوارزمی که برگرفته از نام دانشمند بزرگ ایرانی خوارزمی می‌باشد گرفته شده است.) همچنین وی یک نابغهٔ ریاضی بود و این ویژگی را از مادرش به ارث برده بود به طوری که چارلز ببیج به وی لقب جادوگر اعداد را داده بود

بابیج و موتور تحلیلی

در حدود 17 سالگی، آدا توسط دوست مشترک، ماری سامرویل با چارلز بابیج، ریاضیدان و مخترع آشنا شد.

لاولیس مجذوب ایده های بابیج بود. وی که به عنوان پدر کامپیوتر شناخته می شود، موتور متفاوتی را اختراع کرد که برای انجام محاسبات ریاضی بود.

بعدا از لاولایس خواسته شد تا مقاله ای در مورد موتور تحلیلی بابیج را ترجمه کند که توسط مهندس ایتالیایی لوئیجی فدریکو منابرا (Luigi Federico Menabrea) برای یک مجله ی سوئیسی نوشته شده است. 

حاشیه نویسی دقیق و مفصل وی (به ویژه توضیحات وی در مورد چگونگی برنامه ریزی موتور تحلیلی پیشنهادی برای محاسبه ی اعداد برنولی) بسیار عالی بود. وی گفت: "موتور تحلیلی، الگوهای جبری را می بافد، همان طور که ماشین های بافندگی ژاكارد گل و برگ ها را می بافند". 

لاولایس در یادداشت های خود توضیح داد که چگونه می توان برای دستگاه ها، حروف و نمادها را به همراه کد اعداد ایجاد کرد. او همچنین روشی را برای تکرار مجموعه ای از دستورالعمل ها برای موتور ارائه داد، روندی که به عنوان حلقه، شناخته می شود و برنامه های رایانه ای امروزه از آن استفاده می کنند. لاولایس همچنین مفاهیم آینده نگر دیگری را نیز در مقاله ارائه داده است. برای تلاش ها و فعالیت هایش در این حوزه، لاولیس به عنوان اولین برنامه نویس رایانه در نظر گرفته می شود. البته مقاله ی لاولایس در زمان حیات او توجه چندانی را به خود جلب نکرد!

زندگی شخصی ایدا لاولیس

در 8 ژانویه سال 1835، لاولایس با ویلیام کینگ (William King)، هشتمین بارون کینگ ازدواج کرد که سه سال بعد به ارل لاولایس (Earl of Lovelace) تبدیل شد. وی سپس لقب کنتس لاولایس را به خود گرفت. آن ها سه فرزند داشتند. در بیشتر روایت ها بیان شده است که او از تلاش های تحصیلی همسرش حمایت می کرد. لاولایس و همسرش با بسیاری از اشخاص جالب آن زمان از جمله دانشمند مایکل فارادی و نویسنده ی چارلز دیکنز معاشرت داشتند. 

مرگ نابهنگام ایدا لاولیس

سلامتی لاولایس پس از یک دوره وبا در سال 1837 به خطر افتاد. وی با مشکلات طولانی در آسم و سیستم هضم خود روبرو بود. پزشکان به او مسکن هایی مانند لودانوم و تریاک دادند و شخصیت او شروع به تغییر کرد. گزارش شده است که او دچار نوسانات خلقی و توهم شده بود. 

لاولایس در 27 نوامبر 1852 در لندن بر اثر سرطان رحم درگذشت. او در كنار پدرش، در قبرستان كليساي مريم مقدس مگدالن (Mary Magdalene) در هاكنال انگلستان (Hucknall, England) به خاك سپرده شد.