از علائم پنهان این بیماری میتوان به پرخاشگری، لجبازی، افت تحصیلی، بیقراری، اضطراب جدایی و حتی گاهی فرار از مدرسه اشاره کرد.
طغیانها متناسب با وقایع پیشآمده نیستند و حداقل سه بار در هفته در موقعیتهای مختلف در خانه، مدرسه و در بین همسالان ادامه پیدا میکند. در فاصله بین طغیانها، کودک به طور مداوم تحریکپذیر و عصبانی است. از علائم پنهان این بیماری میتوان به پرخاشگری، لجبازی، افت تحصیلی، بیقراری، اضطراب جدایی و حتی گاهی فرار از مدرسه اشاره کرد. عموم والدین این علائم را ناشی از سن کودک خود میدانند و آن را به بلوغ کودک مرتبط میکنند؛ در حالی که این علائم زنگ خطری برای افسردگی است.
در افسردگی فرد دچار اختلال در خواب، اشتها، تعاملات اجتماعی و خانوادگی و... میشود. فرد نسبت به خودش دچار تفکرات منفی میشود و این به احساس پوچی، یاس و ناامیدی و خستگی منجر میشود. ظاهر کودک ممکن است افسرده یا خشن باشد. توانایی تمرکز و به یاد آوردن جزئیات را ندارد در نتیجه دچار افت تحصیلی میشود. از جنبههای لذتبخش زندگی لذت نمیبرد، وقت کمتری را با دوستانش سپری کرده و کمتر در فعالیتهای جمعی شرکت میکند. احساس گناه یا اضطراب را تجربه میکند. علاوه بر علائم فوق ممکن است علائم جسمی مانند سردرد یا شکم درد هم داشته باشند.
عواملی که خطر ابتلا به افسردگی در دوران کودکی را افزایش میدهد عبارتند از: سابقه افسردگی در خانواده، وجود نزاع در خانواده، عملکرد ضعیف در مدرسه، اختلالات اضطراب،عوامل استرسزا در خانه و مدرسه مثل انتقاد بیش از حد، اختلافات و درگیریهای خانوادگی، عملکرد ضعیف کودک در مدرسه، آسیبهای دوران کودکی. آموزش خانواده برای درک بهتر کودک و پرهیز از هرگونه تحقیر و سرزنش کلامی و غیرکلامی در بهبود افسردگی کودکان از اهمیت بهسزایی برخوردار است. در مراحل بعدی با توجه به سطح رشد عاطفی و تفکر کودک با استفاده از رویکرد شناخت درمانی به اصلاح تفکرات تحریفشده کودک و تغییر نگرش منفی او پرداخته میشود.
نمی توان به صورت مطلق گفت که افسردکی در کودکان پسر بیشتر است یا دختر، اما به طور کلی بر اساس مراجعات، میزان افسردگی در کودکان پسر بیشتر از کودکان دختر است ولی میزان افسردگی در نوجوانان دختر شایع تر از نوجوانان پسر می باشد.
از طرفی اختلالات دو قطبی در نوجوانان در حال افزایش است که ریشه آن به افسردگی باز می گردد. معمولا نوجوانانی که دچار اختلالات دوقطبی هستند، با وسواس شدید، بیش فعالی، وسواس فکری و چنین اختلالاتی مواجه می شوند.
مفهوم روان پریشی در کودکان بعد از دهه 1990 توسط محققان مطرح شد تا قبل از این روان پریشی منحصر به بزرگسالان بود.
1- عدم عاطفه (callous-unemotional) در کودکان روان پریش: نوعی رفتار مداوم است که در آن کودک بی توجهی، عدم همدلی و عدم پشیمانی نشان می دهد.
2- ویژگی های (Grandiose-manipulative) که خود شیفتگی نیز نامیده می شود، شامل خود بزرگ بینی، احساس برتری، اشتیاق به خیال پردازی در مورد موفقیت و قدرت، و اصرار برای جذب افراد و دستکاری آنها است.
3- ویژگی های (daring-impulsive )که شامل هیجان طلبی و رفتار مخاطره آمیز است. مطالعات نشان می دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می تواند منجر به شخصیت روان پریش در کودکان شود.
کودکانی که دارای ویژگی های روان پریشی هستند معمولا نشانه هایی دارند این نشانه ها عبارتند از:
1- عدم همدلی:
کودکان دارای ویژگی های روان پریشی تمایل به عدم همدلی دارند و اغلب نسبت به ناراحتی و درد دیگران حساسیت نشان نمی دهند.
2- پرخاشگری:
برخی از کودکان نسبت به خشم ناشی از آنها حساسیت مفرط نشان می دهند.
3- عصبانیت شدید:
برخی از کودکان به شدت پرخاشگر هستند و مکرراً عصبانی می شوند.
4- دروغگویی مزمن:
عدم صداقت و دروغگویی مزمن از نشانه های روان پریشی در کودکان است.
5- بی تفاوتی نسبت به مجازات:
کودکان با تمایلات روان پریشی ممکن است نسبت به تنبیه ها بی تفاوتی نشان دهند.
6- ظاهرا جذاب:
کودکانی که دارای ویژگی های روان پریشی هستند می توانند به طور سطحی جذاب باشند.
7- حیوان آزاری:
ظلم به حیوانات اغلب تظاهر اولیه اختلال سلوک و رفتار ضد اجتماعی در کودک است که با فقدان همدلی و بی تفاوتی مشخص می شود.
8- رفتار مجرمانه:
کودکان دارای صفات روان پریشی تمایل دارند رفتارهای جنایتکارانه یا ضد اجتماعی از خود نشان دهند.
جاشوا وب، روانشناس و مشاور، می گوید: "افراد مبتلا به روان پریشی معمولاً در تنظیم احساسات و کنترل رفتار خود مشکل دارند.
آنها اغلب نمی توانند عواقب اعمال خود را تشخیص دهند که منجر به تصمیم گیری بی پروا یا تکانشی می شود. علاوه بر این، آنها ممکن است فاقد همدلی باشند و ایجاد ارتباط معنادار با مردم را چالش برانگیز بدانند."
ابزارهای تشخیصی برای روان پریشی در کودکان محدود است و ارزیابی های گزارشی مانند پرسشنامه ویژگی های روان پریشی جوانان (YPI) بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
آزمون YPI اساساً یک پرسشنامه است که به ارزیابی علائم در کودکان و نوجوانان مشکوک به داشتن صفات روان پریشی کمک می کند. این پرسشنامه علائم را در ده مقیاس ارزیابی می کند که در سه مؤلفه شخصیت روانی، یعنی بین فردی، عاطفی و رفتاری ترکیب شده اند .
علائم ارزیابی شده شامل موارد زیر می باشد:
✓ عدم صداقت
✓ دروغگویی
✓ بزرگنمایی
✓ بی احساسی
✓ عذاب وجدان
✓ تکانشگری
✓ ماجراجویی
✓ بی مسئولیتی