ویروس های رایانه ای چگونه گسترش می یابند و از چه طریقی بر رایانه ها تأثیر می گذارند؟
ویروس رایانهای نوعی برنامه یا کد مخرب است که میتواند خود را تکثیر کند و به فایلها و برنامههای دیگر در رایانه شما سرایت کند. ویروسها میتوانند از طریق پیوستهای ایمیل، دانلود فایلهای آلوده، یا بازدید از وبسایتهای مخرب پخش شوند.
هنگامی که یک ویروس به رایانه شما نفوذ میکند، میتواند طیف وسیعی از مشکلات را ایجاد کند، از جمله:
_کند شدن رایانه شما
_خراب شدن یا از کار افتادن برنامهها
_حذف یا خراب شدن فایلها
_نمایش تبلیغات ناخواسته
_سرقت اطلاعات شخصی شما
_کنترل رایانه شما از راه دور توسط هکرها
ویروسها میتوانند به روشهای مختلفی به رایانه شما آسیب برسانند. برخی از ویروسها فقط آزاردهنده هستند، در حالی که برخی دیگر میتوانند به طور جدی به سیستم شما آسیب برسانند یا اطلاعات شما را به سرقت ببرند.
ویروسهای رایانهای از طریق روشهای مختلفی گسترش مییابند و میتوانند از طریق راههای مختلفی بر رایانهها تأثیر بگذارند.
نحوه انتشار ویروسهای رایانهای:
پیوستهای ایمیل: یکی از رایجترین راههای انتشار ویروسها، پیوستهای ایمیل آلوده است. هنگامی که پیوست را باز میکنید، ویروس فعال میشود و میتواند به رایانه شما سرایت کند.
دانلود فایلهای آلوده: دانلود فایلها از منابع ناشناس میتواند خطر آلوده شدن به ویروس را افزایش دهد.
بازدید از وبسایتهای مخرب:برخی از وبسایتها میتوانند طوری برنامهریزی شوند که بهطور خودکار ویروسها را در رایانه شما دانلود و نصب کنند.
درایوهای USB آلوده:ویروسها میتوانند از طریق درایوهای USB آلوده از یک رایانه به رایانه دیگر منتقل شوند.
اشتراکگذاری فایل:اشتراکگذاری فایلها از طریق شبکههای غیرقابلاعتماد میتواند خطر انتشار ویروس را افزایش دهد.
نرمافزار آسیبپذیر: هکرها میتوانند از طریق نقصهای امنیتی در نرمافزار، ویروسها را به رایانه شما تزریق کنند.
نحوه تأثیر ویروسهای رایانهای بر رایانهها:
کند شدن رایانه: ویروسها میتوانند منابع سیستم شما را اشغال کنند و باعث کند شدن رایانه شما شوند.
خراب شدن یا از کار افتادن برنامهها:ویروسها میتوانند به فایلهای برنامهها آسیب برسانند و باعث از کار افتادن یا خراب شدن آنها شوند.
حذف یا خراب شدن فایلها:ویروسها میتوانند فایلهای شما را حذف یا خراب کنند.
نمایش تبلیغات ناخواسته برخی از ویروسها تبلیغات ناخواسته را روی صفحه نمایش شما نشان میدهند.
سرقت اطلاعات شخصی: برخی از ویروسها میتوانند اطلاعات شخصی شما مانند رمز عبور و اطلاعات کارت اعتباری را به سرقت ببرند.
کنترل رایانه شما از راه دور:برخی از ویروسها به هکرها اجازه میدهند تا رایانه شما را از راه دور کنترل کنند.
برای محافظت از رایانه خود در برابر ویروسها، باید:
ـ نرمافزار آنتیویروس نصب کنید و آن را بهروز نگه دارید.
ـ از دانلود فایلها از منابع ناشناس خودداری کنید.
ـ روی پیوستهای ایمیل از فرستندههای ناشناس کلیک نکنید.
ـ از وبسایتهای مشکوک بازدید نکنید.
ـ از سیستم خود به طور مرتب نسخه پشتیبان تهیه کنید.
با انجام این اقدامات میتوانید خطر آلوده شدن رایانه خود به ویروس را به طور قابلتوجهی کاهش دهید.
ویروسهای کامپیوتری توسط انسانهاایجاد میشوند. برنامهنویسان یا هکرها کدهای مخربی را مینویسند که میتوانند خود را تکثیر کنند و به فایلها و برنامههای دیگر در رایانه سرایت کنند.داایل مختلفی برای ایجاد ویروسهای کامپیوتری وجود دارد:
اهداف مخرب:هکرها ممکن است ویروسهایی را برای سرقت اطلاعات شخصی، آسیب رساندن به سیستمها یا ایجاد اختلال در شبکهها ایجاد کنند.
سود مالی:برخی از ویروسها برای نمایش تبلیغات ناخواسته یا هدایت کاربران به وبسایتهای خاصی که برای هکر سود مالی دارند، طراحی شدهاند.
شهرت:برخی از هکرها برای نشان دادن مهارتهای خود یا به چالش کشیدن سیستمهای امنیتی، ویروسهایی را ایجاد میکنند.
اهداف سیاسی:در برخی موارد، ویروسها برای اهداف سیاسی مانند جاسوسی یا خرابکاری در زیرساختهای حیاتی یک کشور مورد استفاده قرار میگیرند.
سرگرمی:در موارد نادر، افراد ممکن است ویروسهایی را فقط برای سرگرمی یا به عنوان یک شوخی ایجاد کنند.
نکته مهم:صرف نظر از انگیزه، ایجاد ویروسهای کامپیوتری غیرقانونی است و میتواند عواقب جدی برای هکر به همراه داشته باشد.در اینجا خلاصهای از دلایل ایجاد ویروسهای کامپیوتری آمده است:
ـ اهداف مخرب
ـ سود مالی
ـ شهرت
ـ اهداف سیاسی
ـ سرگرمی
ویروسهای کامپیوتری انواع مختلفی دارند که هر کدام به روشهای مختلفی عمل میکنند و میتوانند آسیبهای متفاوتی به سیستم شما وارد کنند. در اینجا به برخی از رایجترین انواع ویروسهای کامپیوتری اشاره میکنیم:
1. ویروسهای فایلی (File Infector Viruses):
این نوع ویروسها به فایلهای اجرایی (مانند .exe, .com) متصل میشوند و هنگامی که برنامه آلوده اجرا میشود، ویروس فعال شده و به دنبال فایلهای دیگر برای آلوده کردن میگردد. مثال: ویروس Jerusalem
2. ویروسهای بوت سکتور (Boot Sector Viruses):
این ویروسها بخش بوت (Boot Sector) یا رکورد بوت اصلی (Master Boot Record - MBR) هارد دیسک یا فلاپی دیسک را آلوده میکنند.هنگامی که کامپیوتر روشن میشود، ویروس قبل از بارگذاری سیستمعامل اجرا شده و کنترل سیستم را به دست میگیرد.مثال: ویروس Brain
3. ویروسهای ماکرو (Macro Viruses):
این ویروسها در قالب ماکروها در اسناد برنامههایی مانند Microsoft Word یا Excel نوشته میشوند.هنگامی که سند آلوده باز میشود، ماکروی مخرب اجرا شده و میتواند به سایر اسناد و سیستم سرایت کند. مثال: ویروس Melissa
4. کرمها (Worms):
کرمها برنامههای مخربی هستند که میتوانند بدون نیاز به فایل میزبان، خود را تکثیر و از طریق شبکه منتشر کنند. آنها از طریق آسیبپذیریهای امنیتی در سیستمعامل یا برنامهها به سیستمهای دیگر نفوذ میکنند. مثال: کرم Morris
5. تروجانها (Trojans):
تروجانها برنامههای مخربی هستند که خود را به عنوان برنامههای مفید یا قانونی جا میزنند.هنگامی که کاربر برنامه آلوده را اجرا میکند، تروجان در پسزمینه فعال شده و میتواند به هکر اجازه دسترسی به سیستم، سرقت اطلاعات یا انجام سایر اقدامات مخرب را بدهد.مثال: Zeus Trojan
6. باجافزارها (Ransomware):
باجافزارها نوعی بدافزار هستند که فایلهای سیستم را رمزگذاری میکنند و برای رمزگشایی آنها از قربانی درخواست پول (باج) میکنند. در صورت عدم پرداخت باج، ممکن است فایلها برای همیشه از دست بروند. مثال: WannaCry Ransomware
7. جاسوسافزارها (Spyware):
جاسوسافزارها برنامههایی هستند که بدون اطلاع کاربر، اطلاعات او را جمعآوری و به هکر ارسال میکنند. این اطلاعات میتواند شامل تاریخچه مرور وب، رمزهای عبور، اطلاعات کارت اعتباری و سایر اطلاعات شخصی باشد.مثال: CoolWebSearch
8. ابزارهای تبلیغاتی مزاحم (Adware):
ابزارهای تبلیغاتی مزاحم برنامههایی هستند که تبلیغات ناخواسته را به کاربر نمایش میدهند.این تبلیغات میتوانند مزاحم و آزاردهنده باشند و عملکرد سیستم را کند کنند. مثال: Fireball
9. روتکیتها (Rootkits):
روتکیتها مجموعهای از ابزارهای مخرب هستند که به هکر اجازه میدهند تا کنترل کاملی بر سیستم آلوده به دست آورد.آنها میتوانند حضور خود و سایر بدافزارها را از دید کاربر و آنتیویروس پنهان کنند.مثال: Sony BMG Rootkit
10. ویروسهای چندریختی (Polymorphic Viruses):
این ویروسها با هر بار تکثیر، کد خود را تغییر میدهند تا شناسایی آنها توسط آنتیویروسها دشوارتر شود. مثال: Elkern
11. ویروسهای پنهانکار (Stealth Viruses):
این ویروسها از تکنیکهای مختلفی برای پنهان کردن خود از دید کاربر و آنتیویروس استفاده میکنند.مثال: Whale
این فقط بخشی از انواع ویروسهای کامپیوتری است. با پیشرفت تکنولوژی، ویروسها نیز پیچیدهتر میشوند و شناسایی و مقابله با آنها دشوارتر میشود. به همین دلیل، استفاده از آنتیویروس بهروز و رعایت نکات امنیتی برای محافظت از سیستم در برابر ویروسها بسیار مهم است.
برای جلوگیری از ورود ویروسهای کامپیوتری به دستگاههای خود، باید اقدامات پیشگیرانه متعددی را انجام دهید. در اینجا به چند روش کلیدی برای محافظت از دستگاههایتان در برابر ویروسها اشاره میکنیم:
1. نصب و بهروزرسانی نرمافزار آنتیویروس و ضد بدافزار:
یک آنتیویروس معتبر و شناختهشده نصب کنید و آن را بهطور مرتب بهروز نگه دارید. آنتیویروسها میتوانند ویروسها و بدافزارها را قبل از اینکه به سیستم شما آسیب برسانند، شناسایی و حذف کنند.علاوه بر آنتیویروس، از یک نرمافزار ضد بدافزار نیز استفاده کنید تا در برابر انواع دیگر بدافزارها مانند جاسوسافزارها و ابزارهای تبلیغاتی مزاحم محافظت شوید.
2. بهروزرسانی سیستمعامل و نرمافزارها:
سیستمعامل (مانند ویندوز، macOS، اندروید، iOS) و تمام نرمافزارهای خود را بهطور منظم بهروز کنید. بهروزرسانیها اغلب شامل وصلههای امنیتی هستند که آسیبپذیریهای شناختهشده را برطرف میکنند و میتوانند از نفوذ ویروسها و بدافزارها جلوگیری کنند.
3. احتیاط در باز کردن پیوستهای ایمیل و دانلود فایلها:
پیوستهای ایمیل را از فرستندههای ناشناس یا مشکوک باز نکنید.فایلها را فقط از منابع معتبر و شناختهشده دانلود کنید.قبل از باز کردن هر فایل دانلود شده، آن را با آنتیویروس خود اسکن کنید.
4. اجتناب از وبسایتهای مشکوک:
از بازدید از وبسایتهای ناشناس یا مشکوک خودداری کنید. روی لینکهای تبلیغاتی یا پنجرههای بازشو (pop-ups) کلیک نکنید، بهخصوص اگر محتوای آنها مشکوک یا غیرمعمول باشد.
5. استفاده از رمزهای عبور قوی و منحصربهفرد:
برای هر حساب کاربری خود از رمز عبور قوی و منحصربهفرد استفاده کنید. رمزهای عبور خود را بهطور مرتب تغییر دهید و از آنها در چندین حساب کاربری استفاده نکنید. در صورت امکان، از احراز هویت دو مرحلهای (2FA) استفاده کنید.
6. پشتیبانگیری منظم از دادهها:
بهطور مرتب از فایلهای مهم خود نسخه پشتیبان تهیه کنید. در صورت آلوده شدن سیستم به ویروس یا باجافزار، میتوانید از نسخه پشتیبان برای بازیابی اطلاعات خود استفاده کنید.نسخههای پشتیبان را در یک مکان امن، مانند یک هارد دیسک خارجی یا فضای ذخیرهسازی ابری، ذخیره کنید.
7. فعالسازی فایروال:
فایروال سیستم خود را فعال کنید. فایروال میتواند از دسترسی غیرمجاز به سیستم شما جلوگیری کند.
8. آموزش و آگاهی:
خود و سایر کاربران دستگاههایتان را در مورد خطرات ویروسها و بدافزارها آموزش دهید.در مورد روشهای جدید انتشار ویروسها و اقدامات امنیتی لازم برای مقابله با آنها بهروز باشید.
9. استفاده از حساب کاربری استاندارد:
برای استفاده روزمره از کامپیوتر، از یک حساب کاربری استاندارد (Standard User) بهجای حساب کاربری مدیر (Administrator) استفاده کنید. این کار میتواند از نصب ناخواسته نرمافزارها و تغییرات ناخواسته در تنظیمات سیستم جلوگیری کند.
10. غیرفعال کردن اجرای خودکار (Autorun):
قابلیت اجرای خودکار (Autorun) را برای درایوهای USB و سایر رسانههای قابلحمل غیرفعال کنید. این کار میتواند از اجرای خودکار ویروسها از درایوهای آلوده جلوگیری کند.با رعایت این نکات میتوانید خطر آلوده شدن دستگاههای خود به ویروسهای کامپیوتری را به طور قابلتوجهی کاهش دهید و از اطلاعات و حریم خصوصی خود محافظت کنید.