دامپروری به دانش و چگونگی مدیریت پرورش، تغذیه و اصلاح نژاد دام برای دستیابی به استاندارد های فراملی و ملی، گفته می شود و به شخصی که با استفاده از روش های علمی، فنی و تجربی در پرورش انواع دام، دامپرور می گویند. همچنین به افرادی که به نگهداری و پرورش چند نوع دام به روش ها سنتی می پردازد نیز دام دار می گویند.دامپروری یکی از مفید ترین و سودمند ترین فعالیت ها می باشد. به دلیل مهاجرت روستاییان، فرهنگ تولید رو به کاهش است که افراد می تواند از این افول استفاده کنند و با یک دانش حداقلی به سود دهی خوبی دست یابند.
• صنعتی
نظر تولید گوشت، پشم، پوست و شیر مورد توجه است. صفت تولید مثل به موازات میزان تولید گوشت از جلمه صفات مهم اقتصادی بشمار می آید. بدین ترتیب بازده تولید مثل، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد. زیرا با ازدیاد تعداد بره هایی که به وسیله میش زائیده می شود، مخارج هزینه های تولید پائین می آید.به همین دلیل سعی و کوشش بر این است که دو و چند قلوزایی در گوسفندان ازدیاد یابد. پشم یکی دیگر از محصولات گوسفند می باشد که با توجه به نوع و کیفیت الیاف تشکیل دهنده آن، در صنعت فرش و نساجی مورد استفاده و بهره برداری قرار می گیرد. بطور کلی تولید گوشت ۸۰-۷۵٪ و تولید پشم ۲۵-۲۰٪ كل عایدی پرورش دهندگان گوسفند را تشکیل می دهد. شیر گوسفند از لحاظ چربی و پروتئین غنی تر از شیر گاو است ولی حجم تولید شیر گوسفند کم می باشد اما به دلیل کیفیت بالا، از قیمت بیشتری نیز برخوردار است.
• سنتی
دامداری های صنعتی دام ها به صورت متمرکز پرورش داده می شوند و آسیب پذیری بیشتر است و رعایت یک سری اصول و فنون و دانش را می طلبد.در دامداری های سنتی چون نگاه تولید، معیشتی و خانوادگی است، هزینه های نیروی انسانی را لحاظ نمی کنند و تصور اذهان بر این است که قیمت تمام شده نسبت به دامداری های صنعتی پایین تر است، اما اگر بازده تولید و میزان خروجی محصولات در کنار هم قرار بگیرد، خلاف این اثبات خواهد شد.هزینه نگهداری از دام در روش سنتی کمتر است و دامدار می تواند با حداقل تجهیزات و امکانات از دام های خود نگهداری نماید و به همین دلیل در این روش ریسک کمتری نسبت به دامداری صنعتی وجود دارد.میزان تولید گوشت و فرآورده های دامی در روش صنعتی به مراتب بیشتر از دامداری سنتی است زیرا در این روش می توان با بکارگیری اصول علمی و تغذیه ای صحیح خیلی سریع بازگشت سرمایه و سپس به سود دهی رسید.
• پرورش گوسفند
در واقع گوسفند دارای هم صنعت بسیار بزرگی است که تاریخچه دور و درازی در کشور ما در دارد. این حیطه به دلیل مزیتهای بیشتر، توجه تعداد زیادی از سرمایهگذاران خرد را به سمت خود جلب کرده است. همین عامل هم باعث شده تا نژادهای مختلفی از گوساله پرواری در کشور ما وجود داشته باشد.افزون بر این موارد، تعداد گوسالههای موجود در کشور، به بیش از ده میلیون رأس میرسد. همین عامل نشان دهنده سهم بالای آن در تأمین گوشت مورد نیاز کشور است. در این روش، عموماً برههایی با وزن ۲۵ الی ۳۰ کیلوگرم را خریداری کرده و در دورههای یک و نیم الی چهارماهه پرورش میدهند. عموماً اگر جیره غذایی مناسبی برای این حیوان در نظر گرفته شود، میتواند روزانه ۱۲۵ الی ۲۱۵ گرم وزن بگیرد.البته این مورد میتواند متناسب با نژاد آن تغییر کند. برای مثال عدد مذکور بیشتر برای نژادهای ایرانی نظیر افشار، قزل افشار، ماکویی و… است. افزون بر سرعت رشد بالا، سودهای جانبی مانند پشم، کود حیوانی و… هم دارد. لذا در صورت انتخاب صحیح نژاد و جیرهبندی درست، میتوانید سود ایدهآلی از این کسبوکار به دست آورید.
• پرورش گاو
در واحد پرورش گاو شیری، گاوها به یک رژیم غذایی پر از مواد مغذی نیاز دارند و این پرورش آنها را پرهزینه میکند. گاوداریهای لبنی به تجهیزات بیشتری مانند ماشینها و سالن شیردوشی نیاز دارند و تغذیه و دوشیدن آنها نیز باید در یکزمان معین در طول روز انجام شود. اما گاوهای گوشتی فقط به یک سوله نگهداری نیاز دارند.نوع گاوی که قصد پرورش آن را دارید انتخاب کنید. گونههای بسیاری وجود دارند و شما باید متناسب باهدف خود گاو مناسب را تهیه نمایید. بررسی کنید که در منطقه شما چه گونههایی را پرورش میدهند. برای مثال اگر به دنبال تولید شیر هستید گاوهای هلشتاین بهترین نژاد برای این هدف است. این گاو قادر است در حدود ۸ هزار لیتر شیر تولید کند و عمر مفید آن نیز ۶ سال است .در ابتدای کار بهتر است با یک گاوداری کوچک و تعداد ۲ تا ۵ گاو شروع به کار کنید. بیشتر مزرعهداران نیز با همین تعداد شروع کردند. سعی کنید تمرکز خود را روی تهیه گاوهای سالم بگذارید تا قادر به سودسازی شوید و گاوهای بیشتر تهیه کنید. برای فروش محصولات خود نیز میتوانید از سطح بازار محلی شروع کنید.
• پرورش پرنده
توجه داشته باشید برای اینکه بتوانید کسب و کار خود را به بهترین شکل آغاز کنید، ابتدا باید پرنده ها را از لحاظ تخم گذاری و مورد نیاز بودن مردم مورد بررسی قرار دهید. نوع پرنده انتخابی شما برای پرورش، تاثیر مستقیم بر کسب و کار شما و سوددهی آن دارد.یکی از خصوصیات دیگر این پرندگان به درآمد رسیدن از طریق جوجه کشی و تولید تخم نطفه دار است.با توجه به افزایش قیمت تخم مرغ در بازار می توانید با انتخاب مرغ بومی برای پرورش، سود زیادی را به دست آورید. بلدرچین، کبک و قرقاول در گزینه های بعدی قرار می گیرند. بسیاری از افراد تخم و گوشت این پرندگان را مورد استفاده قرار می دهند. گوشت این پرنده ها قیمت بالاتری را نسبت به مرغ دارد. با استفاده از این گزینه به راحتی هرچه تمام تر می توانید از تخم و گوشت آنها به درآمدزایی برسید.
• پرورش ماهی
پرورش آبزيان به دلايل زيادي به عنوان عمـوميتـرين و مـوثرترين راهكـار، جهت توليد پروتئين در آينده شناخته شده است. با مقايسه حيوانات پرورشي مهم دنيـا مثـل مرغ، خوك، ماهي و گاو با توجه به موارد زير اهميت پرورش ماهي روشن ميگردد.پرورش مـاهي اغلـب در اراضـي درجـة 5 ،4 ،3و غالبـأ غيرقابل استفاده در امر كـشاورزي صـورت مـيگيـرد و يـا اينكـه از آبهـاي داخلـي مثـل درياچه هاي طبيعي و مصنوعي، رودخانه ها، آبگيرها و آب بندان ها براي پرورش ماهي استفاده ميشود كه اختلالي در امر كشاورزي ايجاد نخواهد كرد.یکی از محصولاتی که در ایران با شرایط خوبی تولید میشود کنسرو تن ماهی میباشد، که از قضا ظرفیت صادراتی بسیار خوبی دارد.سود پرورش ماهی در بازار داخلی هم سود سرشاری دارد .
اگر در ابتدا کار خود در رشته دامپروری هستید در انتخاب گله و نژادی اولیه خود بسیار دقت کنید متاسفانه تصور خیلی ها این است که این کار چندان مهم نیست و هر نژادی قابلیت پرورش با بیشترین میزان سودهی را دارا است. اما تجربه و بررسی ها چیز دیگری را نشان می دهد. هر منطقه و هر نژاد ویژگی های خاص خود را دارند که آنها را می تواند منحصر به فرد کند.یکی از دلایل مهمی که اغلب افراد در ابتدا ورود به هر شغلی به آن نسبتا بی توجه هستند، بهره بردن از تجربه های موفق در هر صنعت می باشد. امروزه با توجه به رشد سریع اطلاعات و فناوری سایت بازار دامپروری با این هدف تاسیس شده است که بتواند نقشی هر چند کوچک در بهبود روند رشد صنعت دامپروری داشته باشد و با معرفی راهکارها و روش های مناسب باعث افزایش نرخ بهره وری در این حوزه شود.نوع جنسیت دام انتخابی از لحاظ جنسیت برای کار پرواربندی زیاد اهمیت ندارد. البته این امر تا حدود زیادی وابسته به شرایط و قیمت های دام ها نیز می باشد.سعی کنید برای انتخاب دام های گله خود نژادهای چند قلوزا و اصلاح شده را به دلیل منافع طولانی مدت انتخاب نمایید.